ONDER INVLOED

Kerkdienst 28 mei 2023 - Het Centrum Nijverdal
Eerste Pinksterdag

Schriftlezingen: Joël 3:1-3; Handelingen 2:1-13; Efeziërs 5:15-20

‘Onder invloed’ is misschien een wat ouderwetse uitdrukking. Een uitdrukking die alleen nog in officiële stukken gebruikt wordt: iemand krijgt een boete voor rijden onder invloed. Een beetje versluierend en  verdoezelend is het ook. Tegenwoordig zou je het wat duidelijker, meer recht voor de raap zeggen, als iemand dronken over straat waggelt. ‘Straal bezopen’ is wat té bot gezegd, maar ‘beschonken’ of ‘aangeschoten’ is zeker op zijn plaats. Als iemand te diep in het glaasje kijkt, moet je er ook niet om heen draaien. Dat is gewoon dom. Je maakt jezelf belachelijk. Zoek maar eens op Youtube of TikTok filmpjes van dronken mensen. Dan kun je lachen. Maar het lachen vergaat je, als je zelf te kijk wordt gezet na een avondje stappen. Of een uit de hand gelopen derde helft. Dan sta je zelf voor gek.

Erger nog: dronkenschap kan levensgevaarlijk zijn. Elk jaar weer krijgt de eerstehulppost van een ziekenhuis piepjonge slachtoffers binnen van ‘coma zuipen’. Regelmatig vallen er nog steeds teveel doden en gewonden in het verkeer. Omdat mensen met een glaasje op toch achter het stuur kruipen. En je zult maar een partner hebben of een kind, dat aan de drank verslaafd is. Of je echtgenoot gaat na kermis of carnaval aan de boemel met een ander. Dan weet je maar al te goed, dat drank meer kapot maakt dan je lief is.

De Bijbeltekst van vanmorgen waarschuwt dus volkomen terecht voor drankmisbruik. Als in een moderne BOB-campagne klinkt het: ‘Bedrink jezelf niet, want dat leidt tot uitspattingen’. Teveel drinken heeft kwalijke schadelijke gevolgen. ‘Onder invloed zijn’ is dan een té zwakke uitdrukking voor een trieste werkelijkheid.

Maar ‘onder invloed’ geeft wel precies iets aan, wat van ieder mens gezegd kan worden. We zijn allemaal ‘onder invloed’. We worden allemaal beïnvloed. Al drink je geen druppel alcohol. Al rook je nooit een jointje. Ieder mens leeft ‘onder invloed’. Als je als kind in de wieg wordt gelegd, begint dat al. Je wordt beïnvloed door de gezichten die voor je prille babyoogjes verschijnen. Je papa, je mama, die het hopelijk goed met je voor hebben. Maar ‘beïnvloeden’ doen ze. Zeker. Het onbeschreven velletje papier, dat jij bent, wordt langzaam maar zeker door hen vol gekladderd. Met hun goede en slechte woorden en mooie en minder mooie daden word jij gevormd tot wie je bent. Als een klompje klei krijg je vorm door de handen van anderen. En dat houdt nooit meer op. Of je moet op een onbewoond eiland gaan wonen. Alles wat tegen je gezegd wordt, alles wat jou wordt aangedaan, alle liefdevolle en haatdragende mensen om je heen – ze oefenen invloed op jou uit. Misschien is die invloed wel nooit zo overweldigend geweest als tegenwoordig. Het wereldwijde Internetwerk verbindt jou en mij met miljoenen mensen op aarde. Via computer of smartphone kunnen ze invloed op me uitoefenen. Ze proberen achter mijn voorkeuren te komen om me hun spulletjes aan te smeren. Of om me te winnen voor hun denkbeelden. Niemand ontkomt daar helemaal aan. Je bent beïnvloedbaar. Leven, samen leven betekent: beïnvloed worden. ‘Onder invloed’ staan van van alles en nog wat, van Jan en alleman.

‘Ze zijn onder invloed! Ze zullen wel dronken zijn’, klinkt het op de allereerste Pinksterdag in Jeruzalem. Het zijn – volgens Lucas – spotters die dat zeggen. Ach ja, zo gaat dat vaker. Als mensen iets niet begrijpen, maken ze het maar belachelijk. Om er makkelijk vanaf te zijn. Zo zal het gegaan zijn op de vroege morgen van Pinksteren in Jeruzalem. De inwoners zijn opgeschrikt door het geluid van een hevige windvlaag. ‘Waar komt dat vandaan?’, vragen ze zich af. Ze gaan op onderzoek uit. Als ze de bron van de geluidsoverlast vinden, worden ze nog sterker in verwarring gebracht. Een groep volgelingen van Jezus spreekt vol enthousiasme over Gods grote daden. Ze zingen, ze roepen, ze dansen. ‘Zien we dat goed? Wie staan daar met elkaar te lallen in onze Heilige Stad Jeruzalem? Wat doet dat stelletje uitgelaten provinciaalse buitenlui? Wat zeggen die achterlijke Galileeërs? Horen wij hen spreken van Gods grote daden? Nou, ze spreken wartaal! En dat vlammetje boven hun hoofden? Is dat ‘heilig vuur’? Nee toch? Ze hebben een glaasje op. Ze zullen wel dronken zijn! Ze zijn onder invloed’.

Ja, het is spottend bedoeld, maar eerlijk gezegd kan ik het mij wel een beetje voorstellen. Als mensen ‘onder invloed’ raken, gaan ze gekke dingen doen. Ze zijn niet helemaal zichzelf meer. Het lijkt wel of ze gestuurd worden door iets anders… Beïnvloed. De alcohol neemt bezit van hen.
In de oude Griekse religie wordt wijn en sterke drank gebruikt om mensen tot extase te brengen. Vooral in de cultus van de god van de wijn, Dionysus, bij ons wellicht beter bekend als Bacchus. Door zich vol te gieten worden de volgelingen tot spreekbuis van geesten en goden. Op de jaarlijkse wijnfeesten worden de tongen los gemaakt met behulp van een fiks aantal liters wijn. De aanhangers van Dionysus gaan helemaal uit hun dak. Keurige huisvrouwen springen compleet uit de band. Deftige ambtenaren worden lallende drinkebroers. Volkomen legaal! Want de oude Grieken geloven echt, dat dronken mensen de goddelijke waarheid spreken.
In het Jodendom en in de Bijbel is dat compleet anders. De vrucht van de wijnstok is een gave van God. Je mag er heerlijk van genieten. Maar een wijs mens weet zich te beperken. Geniet, maar drink met mate. Bij de eerste wijnoogst na de zondvloed gaat Noach lelijk de mist in. Voor de ogen van zijn zonen ligt hij straal bezopen in zijn tent. Het boek Spreuken geeft ons de wijze raad: “Laat je niet verleiden door de glans van de wijn, wanneer hij fonkelt in de beker. Hij glijdt zo makkelijk over de tong, maar later bijt hij als een slang, spuit hij gif als een adder”. En bij die slang en die adder, moeten wij natuurlijk aan de kater denken. De ontnuchtering, die volgt.
Nee, een wijs mens is liever onder andere invloed. Die proeft liever van de wijn van Gods Thora, van Gods heerlijke leefregels. Daardoor laat hij zijn leven beïnvloeden. Een wijs mens vult zich niet met wijn, maar wordt vervuld met Heilige Geest.

Op het Joodse Pinksterfeest vieren Joden niet alleen het begin van de oogst. Het is niet alleen oogstfeest van de eerstelingen. Joden denken jaarlijks terug aan wat er gebeurde in de woestijn. Op de vijftigste dag na de Uittocht uit Egypte kwamen ze aan de voet van de berg Sinaï. De HEER spreekt Zijn 10 woorden. Hij maakt Zijn wil aan het volk bekend. Het volk neemt die woorden ter harte. Het drinkt zich die woorden in. Met vuur en wind daalt God Zelf neer. Hij vult de oren en vult de harten. Ze komen onder invloed van Gods liefde en Zijn macht.

Dat eerste Pinksterfeest vormt een voorproefje van het laatste Pinksterfeest. Daar spreekt de profeet Joël over. Als de Geest van God neerdaalt, gaan zonen en dochters profeteren. Oude mensen gaan dromen dromen. Jongeren zien visoenen, als de Geest van de HEER wordt ‘uitgegoten’. Ja, uitgegoten – als wijn in het glas, als de drank in de man, de wijsheid uit de kan. Jong en oud raken onder invloed van Gods wijze woorden.
Vandaag vieren we, dat ook WIJ onder invloed kunnen raken. Wij – die al op duizend en één manieren onder invloed zijn. Van van alles en nog wat. Zo kunnen wij ook onder invloed raken van Gods Geest. De Heilige Geest wordt in ons uitgegoten. Wij mogen ons laten volgieten. Het advies voor deze feestdag luidt: ‘Raak onder invloed! Laat de Geest je vervullen. Stel je leven open voor Gods invloed. Drink met volle teugen van de allerbeste wijn’.
Dat zou een beneveld advies zijn, als de schrijver van de Efezebrief er niet bij vertelt, hoe je dat moet doen. Gods wijn drinken en onder Zijn invloed raken: hoe kun je dat bereiken? Onder invloed raken van de Heilige Geest - dat doe je in de eerste plaats door te proberen te begrijpen wat de HEER wil. Dat doe je dus door Gods Woorden, Zijn Thora, de Bijbel ter hand te nemen. Om daar biddend en smekend in op zoek te gaan naar wat de HEER van je vraagt.
Onder invloed raken van de Heilige Geest - Dat doe je in de tweede plaats door met elkaar psalmen, hymnen en liederen te zingen. Met elkaar zingen is dus geen onschuldig tijdverdrijf. Zingen is een instrument van de Geest. Door samen een lied te zingen word je vol van God, raak je enthousiast. Zo leer je geloven, hopen, liefhebben door Zijn kracht.
Onder invloed raken van de Heilige Geest - dat doe je ten derde door God te loven, te prijzen en te danken. De HEER danken voor al Zijn goede gaven. Hem loven voor wie Hij is en voor wat Hij doet. Zo raak je vol van de wijn van de Geest.
Je laten vervullen door de Geest doe je dus - heel simpel samengevat - door te doen wat wij hier in de kerk altijd doen. Vanmorgen en elke zondag. Samen luisteren naar Gods Woord. Samen zoeken naar de weg van de HEER. Samen zingen. Samen luisteren. Met elkaar bidden om de komst van de Geest van hierboven. Zo waait de wind van Gods Geest ons leven binnen. Zo blijft het vuur van geloof, hoop en liefde in ons branden.  Zo raak je telkens weer onder invloed.

Helaas maakt drank in deze wereld veel kapot. Als je er eenmaal aan verslaafd bent, kom je er maar heel moeilijk los van. Je drinkt je ondergang tegemoet. Pinksteren biedt ons andere invloed. Gods Geest vult ons met geloof, hoop en liefde. Als we daarvan onder invloed raken zullen mensen om ons heen dat merken. Ach ja, zeker – misschien verklaren ze je dan wel – spottend - voor ‘bezopen’. Vertel dan maar, dat dat eigenlijk wel klopt. Je bent onder invloed van Gods Geest en dus echt een beetje – wat zal ik zeggen - ‘prettig gestoord’. Met Gods wijn kun jij op jouw beurt weer anderen positief beïnvloeden. Dus laat Gods wijn maar in ons komen. Laat Gods stroom maar overstromen!